TIRNAK MANTARI TEDAVİSİ

Onikomikoz olarak da adlandırılan tırnak mantarı, tırnak yüzeyinin alt kısmında oluşan, genellikle sarı ve beyaz renkli görünümü olan bir enfeksiyondur.

Verdiği fiziksel zarar dışında kötü görüntüsü ve kokusu nedeniyle hastanın psikolojisini de olumsuz etkilemekte, tedavi edilmediği takdirde kişilere özgüven kaybı yaşatabilmektedir.

Tırnak hastalıkları içinde en sık rastlanılan mantarlar ile oluşan tırnak enfeksiyonlarıdır. Tırnak mantarı, tırnak hastalıkları kategorisinin yaklaşık %50’sini oluşturmaktadır.

Bir mantar türü olan dermatofitler deri, saç ve tırnakta bulunmaktadır. Uygun koşulları bulunca onikomizkoz denilen tırnak mantarı enfeksiyonuna yol açabilmektedirler. Hastaların en çok şikayet ettikleri konu kötü bir görünümdür, ancak esas sorun tırnağın plak kısmını tutan bir enfeksiyon olmasıdır. Bu enfeksiyon ilerleyici ve bulaşıcıdır.

Tırnak Mantarı Neden Olur? Risk Faktörleri Nelerdir?

• Tırnak mantarı kolayca bulaşabilen bir hastalıktır, bu yüzden toplumda sıkça görülür.
• Sık rastlanan bir rahatsızlık olmasına rağmen tırnak mantarları senelerce hiçbir acı vermeden sürebilir, dolayısıyla da çoğu zaman ciddiye alınmazlar.
• Araştırmalara göre, 70 yaşına gelmeden önce insanların yarısı en az bir kere ayak mantarıyla karşılaşmaktadır. Ayak mantarı enfeksiyonu da, tedavisi daha zor olan tırnak mantarı sorununa yol açabilmektedir.
• Ayak baş parmağı tırnağı diğer tırnaklara göre hastalığa daha yatkındır ve tırnak mantarı en çok ayak baş parmağında görülür.

Aşağıdaki grupta yer alanlar tırnak mantarına yakalanma açısından daha yüksek risk altındadır:

• 55 yaşın üzerindekiler
• Sporcular, atletler, yüzücüler daha doğrusu düzenli spor yapıp ortak duş alanlarını kullananlar
• Dolaşım sistemi bozukluğu olanlar
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
• Diyabet hastaları
• Erkekler (kadınlara oranla daha yüksek risk altındadır)
• Sporcu ayağı yani ayak mantarı olanlar
• Aşırı terleme sorunu yaşayanlar
• Sedef hastalığı gibi cilt rahatsızlıklarına sahip olanlar
• Bu hastalığa genetik yatkınlığı olanlar
• Ayak travmaları özellikle de tekrarlayan travmalar yaşayanlar

Sıcak ve ıslak ortamlar tırnak mantarının gelişmesi için elverişli ortamlardır. Uzun süre giyilen, ayağı terleten botlar ve ayakkabılar da mantar için uygun koşulları oluşturur.

• Herkesin birlikte kullandığı mekanlar, özellikle nemli ve sıcak ortamlar bu enfeksiyona uygun bir zemin hazırlamaktadır.
• Yüzme havuzları, ortak kullanılan hamam, sauna, duş, banyolar tırnak enfeksiyonlarının bulaşmasında rol oynayan mekanlardır.
• Sterilize edilmeyen aletler ile yapılan manikür ve pedikür işlemleri de diğer enfeksiyonlar gibi tırnak mantarının bulaşmasına sebep olabilmektedirler.
• İşleri gereği elleri genellikle ıslak olan kişiler (bulaşıkçılar ya da düzenli ev temizliğine gidenler) tırnak mantarına daha yatkındır.
• Bazen aynı aileden birden fazla kişide tırnak mantarına rastlanabilir. Bu durum ailenin havlu gibi eşyaları ortak kullanmalarından kaynaklanmaktadır.
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması ve sigaranın olumsuz etkileri de tırnak mantarının sebepleri olarak gösterilebilir.

Tırnak Mantarı Belirtileri

Tırnak mantarı bulguları tipik özellikler göstermektedir. Öncelikle sarı-yeşil, kahverengiye çalan renk değişimleri dikkati çeken bulgularındandır. Ayrıca onikolizis denen, tırnağın tırnak yatağından ayrılması, tırnak kalınlaşması, tırnakta gevreklik ve matlık, tırnaklarda pullanma bulgular arasındadır. Tırnak ağrısı da sık karşılaşılan bulgulardandır.

Kısaca belirtileri toparlarsak:

• Tırnakta kalınlaşma
• Kırılgan ve hassas tırnak
• Tırnağın yatağından ayrılması
• Tırnağın biçiminin bozulması
• Aşırı soluk ve cansız görünen tırnak
• Tırnağın renginin değişmesi (beyaza ve sarıya geçen renkleri alması)
• Tırnakta acı ve ağrı hissi
• Rahatsızlık olan bölgede koku

Tırnak Mantarı Bulaşıcı mıdır?

• Tırnak mantarı bulaşıcıdır. Özellikle birbiriyle yakın ilişki içerisinde olan kişilerde bulaşma ihtimali daha yüksektir.
• Bazen aynı aileden birden fazla kişide tırnak mantarına rastlanabilir. Bu durum ailenin havlu gibi eşyaları ortak kullanmalarından kaynaklanmaktadır
• Gerekli önlemler alınmadığı takdirde, herhangi bir tırnakta başlayan mantar diğer parmakların tırnaklarına sıçrayabilir.
• Diğer yandan, tırnak mantarı yavaş ilerleyen bir rahatsızlık olduğu için sıkıntı yaratacak bir boyut alması için zamana ihtiyaç duyar.
• Tırnak mantarı kendisini fark ettirmeden aylar boyunca tırnak plağında yaşayabilir ki bu durum mantarın diğer tırnaklara bulaşma ihtimalini yükseltir.

Tırnak Mantarı Nasıl Tedavi Edilir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki tırnak mantarı enfeksiyonları kendiliğinden iyileşmezler. Ayrıca tedavisi çok uzun süre almaktadır. Tırnak mantarı enfeksiyonundan şüphelenilirse, ilk yapılacak işlem tanının kesinleştirilmesi olacaktır. Bunun için tırnak kazıntı örneğinden laboratuvar testleri yapılır.

1- Aşındırıcı veya mekanik yöntemler: Bu yöntemlerde hastalıklı tırnak dokusunun uzaklaştırılması amaçlanır. Bunun için ilaç, çeşitli pedikür yöntemleri, tırnağın kısmi veya tam olarak çıkarılması gibi yöntemler kullanılır. Ancak çok zor ve zahmetli olmasının yanında, hastalar ve düzgün uygulayamazlar. Diğer yönden kalan tırnak kısımlarında mantar kalma olasılığı çok fazladır. Bundan dolayı tekrar etme riski yüksektir.

2- Tırnak üzerine mantar ilaçlarının sürülmesi: En sık kullanılan yöntemidir. Hastalık yeni başladığında etkili olabilmektedir. Ancak tırnak kalınlaştıkça ilacın mantarlı bölgeye kadar ulaşması zor olmaktadır. Tedavi 3 ile 6 ay arasında değişmektedir. Tedavi şansı düşük olması yanında tekrar etme olasılığı da fazladır. Yukarıdaki aşındırıcı yöntem ile birlikte tedavi şansı biraz daha artmaktadır.

3- Ağızdan mantar ilaçlarının alımı: Tedavi için öncelikle tırnak kazıntı örneğinden laboratuvar testleri yapılır. Enfeksiyonun iyileşme sürecine bağlı olmak üzere ağız yolu ile belirli bir süre antifungaller denilen, mantar enfeksiyonu ilaçlarından kullanmak gereklidir. Bunun yanında iyileşme sürecinin hızlanması için kalınlaşmış tırnağın inceltilmesi ve dışarıdan sürülen ilaçlar ile tedavinin desteklenmesi gerekir.

Araştırmalar tedavi için en etkili yöntemlerden birinin termafin (Lamisil) ve itrakonazol (Sporanox) alımı olduğunu göstermektedir. Bu ilaçlar, yenilenen tırnağın enfeksiyonsuz bir şekilde gelişmesini, böylelikle enfeksiyon oluşan bölgenin yavaşça kaybolmasını sağlamaktadır.

Bu ilaçlar ağırlıklı olarak 3 ila 6 ay arasında alınır. Yine de ilaç tedavisi bittikten sonra hemen etki görülmez. Etkinin görülmesi için tırnağın tamamen yenilenmesini beklemek gerekir.

Tedavi sırasında ve sonrasında ise kuru ve temiz bir ayak olması, ortak kullanım alanlarında terlik giyilmesi, rahat ayakkabıların tercih edilmesi, çorapların hava alan ipliklerden olmasına ve gerekirse gün içinde değiştirilmesine dikkat edilmelidir.

4- Lazer tedavisi: Kliniğimizde de uygulanan bu tedavi yönteminde amaç, lazer ışınlarının yüksek ısı ile mantarların yok edilmesine destek olmasıdır.

Lazer ışınlarının mantar tedavisinde kullanılması oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Bu konu ile ilgili detaylar aşağıda verilmiştir.

Lazer tedavisinin tırnak mantarı tedavisinde avantajları nelerdir?

Öncelikle belirtilmelidir ki, hangi yöntem ile olursa olsun tırnak mantarı tedavisi uzun ve zahmetli bir süreçtir. Dikkat edilmediği sürece tekrar etme olasılığı da fazladır. Tek başına lazer tedavisi ile tek başına ağızdan ilaç tedavisi kullanılması karşılaştırıldığında genellikle aynı düzeyde etkinlik bulunmaktadır. Fakat lazer tedavisine yukarıda verilen yöntemlerin ilki eklenince başarı şansı daha yüksek olmaktadır. Çünkü mekanik yöntemler ile tırnak inceltilince lazer ışını daha derine inebilmektedir.

Ağızdan kullanılan mantar ilaçlarının önemli yan etkileri olabilmektedir. Özellikle karaciğer fonksiyonlarına olumsuz etkisi, diğer ilaçlar ile güçlü etkileşimleri vardır. Lazer ile mantar tedavisinin avantajı ağızdan tedavisi alması sakıncalı kişilerde, yaşlılarda, çocuklarda, karaciğer sorunu olanlarda rahatlıkla kullanılabilir.

Tırnak mantarı tedavisinde hangi tip lazerler kullanılır?

Tırnak mantarının tedavisinde en sık kullanılan lazer Nd-Yag tipi lazer cihazlarıdır. Ayrıca fraksiyonel CO2 lazer cihazları da bu amaçla kullanılmaktadır.

Lazer ile tırnak mantarı nasıl tedavi edilir?

Lazer ışını ile tüm mantarlı tırnak dokusu taranır. Mantar tedavisi için 1 veya 2 hafta ara ile 4 seans lazer uygulaması yeterli olmaktadır. Uygulama sırasında bazen çok hafif bir ağrı olabilmektedir. Lokal anesteziye gereksinim duyulmamaktadır. Lazer tedavisi uygulanırken tırnak inceltme işlemleri yapılması ile lazer tedavisinin etkinliği arttırılmaktadır.

Seans aralarında ise lokal kremler ile mantar tedavisine devam edilerek başarı şansının maksimum olması sağlanmaktadır. Yaklaşık bir aylık bir süreç sonunda mantar enfeksiyonu iyileşmektedir. Ancak tırnağın görünümünün düzelmesi ancak alttan gelen yeni sağlam tırnak dokusunun çıkması ile olmaktadır. Bundan dolayı bu süreç birkaç ayı almaktadır.

Lazer tırnak mantarına nasıl etki etmektedir?

Mantar enfeksiyonu tırnak içinde sarı veya siyah-gri ile koyu yeşil bir renk oluşumuna neden olmaktadır. Bu renk tarafından emilen lazer ışını uygulandığı bölgede ısı 50oC derece düzeyine yükselmektedir. Bu ısı tırnak yatağı ve etrafta bulunan yumuşak dokulara zarar vermeden mantar mikroorganizmalarını yok etmektedir.

Tırnak mantarında lazer uygulaması sonrasında nelere dikkat etmek gerekir?

Lazer tedavisi sonrası günlük yaşama rahatlıkla devam edilebilmektedir. Aşağıdaki kurallara uyulması tedavinin etkinliği bakımından önemlidir.

Tırnak mantarı tedavisinde hangi durumlarda lazer kullanılmaz?

Lazer tedavisi tırnak mantarı enfeksiyonunda çok güvenle kullanılan bir uygulama olmasına rağmen yine de bazı durumlarda yapılmamaktadır. Gebelik, son 6 ay içinde isotretionin (roaccutane) ilacı kullanan kişiler, tırnak yatağında sedef veya liken hastalığı olanlar da uygulanmamaktadır. Ayrıca kalıcı veya yarı kalıcı ojeler varlığı lazer ışınının geçişini engellediği için kullanıma engel olmaktadır.

Tırnak Mantarı İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Tırnak mantarı tedavisi için dermatoloji bölümüne gidilmelidir. Konunun uzmanları dermatologlardır ve tedaviyi belirlerler. Podologlar (ayak sağlığı uzmanları) ile işbirliği ile sorun çok daha hızlı çözülebilmektedir.

Tırnak Mantarı Nasıl Önlenir?

• Tırnak mantarını engellemek için dikkat edilmesi gereken en önemli şey ayağın hijyenidir. Bu yüzden her gün yatmadan önce ayaklar yıkanmalıdır.
• Eğer halka açık duşlardan faydalanılıyorsa, terlik ya da sandaletlerle duş yapılması gerekir.
• Egzersiz yaptıktan sonra ayaklarda terleme görülebileceği için çoraplar ve ayakkabılar çıkartılmalıdır.
• Pamuk çorap giyilmeli ve çoraplar günlük olarak değiştirilmelidir. Ayakkabı ayağa tam oturacak şekilde seçilmelidir.
• Eğer ayağınızda terleme sorunu varsa ya da Antalya gibi iklimin sıcak seyrettiği bölgelerde yaşıyorsanız hava alabilen ayakkabılar giymeye özen gösterilmelidir.
• Ayak tırnakları kısa ve temiz tutulmalı, eğer el mantarlı bir ayak tırnağıyla temas ettiyse derhal yıkanmalıdır.
• Manikür ve pediküre gidiliyorsa, gidilen güzellik merkezinin manikür ve pedikür aletlerini sterilize ettiğinden emin olunmalı, itibarı yüksek yerler tercih edilmelidir.
• Tırnak törpüsünü, makasınızı, havlunuzu, çoraplarınızı başkalarıyla paylaşılmamalıdır.
• Sigara içiliyorsa, bırakılmalıdır.
• Kan şekeri düzeyi kontrol edilmelidir
• Ayakkabılara mantar önleyici sprey sıkılmalıdır.