DİYABET VE AYAK BAKIMI

Şeker hastalığı olarak ta adlandırılan diyabet hastalığının toplumda görülme sıklığı oldukça yüksektir. Modern toplumun getirdiği hareketsiz ve bol kalorili yaşam buna zemin hazırlayan en önemli nedenlerin başında gelmektedir. Diyabet hastalığında görülen en sık komplikasyonlardan birisi ayak yaralarıdır, bundan dolayı hastaların ayak sağlığına çok önem vermeleri gerekir. Diyabet hastalarında ayak ülserleri %20 gibi yüksek oranda görülmektedir. Önlemi alınmayan ayak yaraları parmak ya da ayakların kaybına kadar ilerleyebilmektedir.

Diabet hastalarında görülen kılcal damarlardaki dolaşım bozukluğu ayak yaralarının oluşmasına neden olabilmektedir. Ancak kılcal damarlardaki dolaşım bozukluğunun esas etkisi yaralar oluştuktan sonra iyileşmeyi çok geciktirmesidir. Diyabetli kişilerde görülen nöropati denen sinir uçlarındaki hasarlar ayak yaralarının en önemli nedenidir. Ayaklarda yanma, üşüme, batma hissi, karıncalanma, hafif ağrılar şeklinde başlayan duyu kusurları, giderek yerini duyu kaybına bırakır.

Nöropatiye bağlı olarak;

• Duyu kaybından dolayı sıcak ortam, ayakkabı vurması, küçük çarpmalar gibi sorunlar algılanmaz, önlemleri alınmaz ve yaralar açılır. Enfeksiyonlara açık ortam oluşur.
• Bacak kasları zayıflaması, tendon ve eklem güçsüzlükleri sonucu ayakta şekil bozukluğuna eğilim artar. Böylece baskı altındaki bölgelerde nasır oluşumu riski artar.
• Nasırlar yara oluşumu riskini oldukça fazla şekilde arttırırlar. Sert nasır dokusu altındaki ayak dokusunda yaralar oluşabilir. Nasırın alt katmanlarında açılan yaralar, nasırın yarayı saklaması yüzünden uzun süre gizli kalabilmekte ve enfeksiyon eklenmesine sebep olabilmektedirler.

Diyabete bağlı ayak sorunlarının oluşmaması için dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır.

• İyi kan şekeri kontrolü ile öncelikle nöropati oluşumunun önüne geçilmelidir. Eğer nöropati oluşmuş ise bile gidişatı oldukça yavaşlatılabilir.
• Nöropati oluştuğu biliniyor ve ağrı hissinin azaldığı saptandı ise, ayaklar her gün hem göz hem de eller ile muayene edilmelidir. En ufak bir yara, çizik, morluk, renk değişikliğinin önlemi hemen alınmalıdır.
• Diyabet hastalarında ayakkabı seçimi çok önemlidir. Ayağa tam oturan ayakkabı hasarlara neden olabilir. Küçük veya vuran bir ayakkabı bu olumsuzluklar hissedilmeyeceği için önemli sorunlar yaratabilir. Yeni ayakkabılar alıştırarak giyilmelidir. Hava tabanlı yumuşak spor ayakkabıları tercih edilmeli, özellikle sivri burunlu sert, dar ayakkabılardan uzak durulmalıdır. İdeal olanı ayağın bası noktalarının saptanması ve ona göre ayakkabı seçilmesidir.
• Tırnak kesimi sırasında oluşan yaraların iyileşmesi de çok zor olmaktadır. Bundan dolayı tırnaklar kesilirken azami ihtimam gösterilmelidir. Tırnaklar kanatılmadan kesilmeli, pedikür yapılmamalı ancak medikal ayak bakımı yapılmalıdır.
• Ayakların bakımı ihmal edilmemelidir. Mümkünse her akşam ılık su ve sabun ile yıkamalıdır. İyice kurulanmalı nemli bırakılmamalıdır, parmak aralarının kuruluğu çok önemlidir. Uygun bir nemlendirici kremle ayak derisinde kuruma ve çatlamalar önlenmelidir. Özellikle hava geçirme özelliği fazla olan pamuklu çoraplar tercih edilmeli ve çorapların dikişli olmamasına dikkat edilmelidir. Dikişli çoraplar yara oluşumuna neden olabilmektedir.
• Yalın ayak hiç bir zaman dolaşmamalı, eğer giyilecekse evde bile burnu kapalı terlikler tercih edilmelidir.
• Nasır oluşmuşsa mutlaka medikal olarak tedavisi yapılmalıdır. Jilet, makas veya asidik nasır ilaçları kesinlikle kullanılmamalıdır.

Diyabete bağlı ayakta yaralar açılmışsa, mutlaka bir uzman kontrolünde bakım ve yara iyileştirme işlemleri yapılmalıdır.